Ze wszystkich niegdyś spisanych kanonów, jedynie ten ze szkoły therawadinów zachował się w całości do dnia dzisiejszego. Został napisany w języku pali i jest nazywany kanonem palijskim. Składa się on z trzech części (pitaka).
Buddyści w Nepalu korzystają z pozostałości kanonu sanskryckiego.
Chińczycy, Koreańczycy i Japończycyuznają chińskie tripitaka, który składa się z przeszło tysiąca sześciuset dzieł.
Tybetańczycy mają dwa zbiory pism świętych: kandżur (sto osiemdziesiąt tomów) i tandżur (dwieście dwadzieścia pięć tomów).

Jednak wyznanie wiary wszystkich buddyjskich szkół głosi:

"Dlaczego i jakie siły powstają,
Jakie przyczyny im początek dają
I jak znikają, gdy czas ich skończony -
Nauczał nas Budda, mąż ośiecony".

Buddyzm nie uznając żadnego wiecznego Boga, wierzy w istnienie przemijających,karmicznych bóstw, jak Brahma, Indra i in.

Etyka buddyjska opiera się na moralnym prawie świata, zaś praktyczna moralność na pięciu przykazaniach (panczaszila):

1/ nie zabijać
2/ nie kraść
3/ nie kłamać
4/ nie dopuszczać się niedozwolonych stosunków płciowych
5/ nie używać żadnych napojów odurzających.

Buddyzm wskazuje cztery Wielkie Prawdy, jako kierunek drogi wiodącej do Nirwany:

1/ istnienie cierpienia - narodiny są połączone z bólem, cierpieniem jest starość, choroba i śmierć. Bolesne jest rozstanie z tym, co kochamy, jak i tęsknota za tym, czego nie możemy dostać
2/ przyczyny cierpienia - przyczyną cierpienia jest żądza, pożądiwe pragnienia, chęć zagarniania i posiadania. Pragnienie ich zaspokojenia prowadzi do troski i udręku.
3/ możliwość ustania cierpienia - ten, kto pokona swe "ja", staje się wolny od żądz.
4/ kres cierpienia - istnieje ośmioraka ścieżka wiodąca do kresu wszelkiego cierpienia.

Drogę zbawienia określają ogniwa "szlachetnej ośmiorakiej ścieżki":

1/ właściwe spostrzeżenie (słuszny pogląd)
2/ właściwe myślenie (słuszne postanowienie)
3/ właściwa (słuszna) mowa
4/ właściwe (słuszne) postępowanie
5/ właściwe (słuszne) życie
6/ właściwe (słuszne) dążenia
7/ właściwa rozwaga (słuszne skupienie)
8/ właściwe zatopienie się w sobie (słuszna medytacja)

W mahajanie etyka przybiera formę aktywną.

Do stanu skupienia prowadzi 10 stopni - 10 doskonałości:
jałmużna, skromność, cierpliwość, energia, medytacja, poznanie, umiejętność przekazywania prawdy, postanowienie, cudowna moc i wiedza.

Wóz diamentowy poucza innej "łatwej drodze" do oświecenia poprzez recytowanie mantramów i wykonywanie czynności sakralnych.
Buddyzm głosi naukę o ponownym wcielaniu się w różne rodzaje bytu, w zależności od karmy.

Zgodnie z hinajaną, nirwana wymaga uwolnienia się od trzec zasadniczych przywar:

1/ nienawiści
2/ żądzy
3/ błędnych mniemań

W chwili śmierci święty osiąga stan, w którym wszystkie czynniki jego osobowości ulegają unicestwieniu, uniemożliwiając powstanie nowej osobowości. Nie jest to jednak nicość absolutna lecz względna, ponieważ jest odczuwana jako niewypowiedziana i nieziemska rozkosz.
Jednostka może osiągnąć zbawienie jedynie przechodząc przez niezliczoną ilość istnień.

Święty mahajany, Arjadewa, opisuje drogę do zbawienia:

"Najpierw odrzuć wszelkie zło,
Potem wiarę w istnienie "ja",
A gdy wszystko już odrzucisz,
Dopiero mędrcem się staniesz."

Cały buddyzm oparty jest na życiu i medytacji Buddy, a Dharma jest prawdą, świętym prawem i istotą religii,i tylko ona może uwolnić od więzów grzechu, błędu i cierpienia.
Zalążkiem wszelkiego zła jest niewiedza, a ogniwem rozwoju życia "dwanaście nidana", opisywane następująco:
"Na początku istnieje byt pierwotny, nieświadomy i wszelkiej pozbawiony wiedzy; w morzu tej nieświadomości pojawiają się zaczątki pragnień, które przybierają kształty; z tych pierwotnych, kształtujących się pragnień powstają świadome odczucia. Odczucia dają początek organizmom żyjącym jako oddzielne jednostki."

Organizmy na swej drodze rozwijane są przez sześć świadomości - pięć zmysłów i umysł, które są bodźcem stwarzającym żądzę indywidualnego istnienia. Przyczyna wszystkich cierpień kryje się w niewiedzy, z której powstaje życie.
Gdy wyeliminujemy niewiedzę, giną pragnienia i wszelkie złudzenia sześciu "pól".Gdy w człowieku wypali się egoizm,wznosi się on ponad narodziny i choroby, starość i śmierć, i wszelkie cierpiene.

By osiągnąć nirwanę, buddyzm wskazuje:

Siedem czynników oświecenia:

1/ czynnik oświecenia uważności
2/ czynnik oświecenia zgłębiania mentalnych przedmiotów
3/ czynnik oświecenia energii
4/ czynnik oświecenia radości
5/ czynnik oświecenia spokojności
6/ czynnik oświecenia koncentracji
7/ czynnik oświecena równowagi

kontemplacja czterech podstaw uważności:

1/ kontemplacja ciała w ciele
2/ kontemplacja uczuć w uczuciach
3/ kontemplacja świadomości w świadomości
4/ kontemplacja mentalnych przedmiotów w mentalnych przedmiotach

Nasze możliwości praktykowania prostych i skutecznych nauk prowadzących do wyzwolenia zależą od zrozumienia czterech przwd rządzących naszą egzystencją:

1/ o cennym ludzkim ciele
2/ o nietrwałości
3/ o karmie
4/ o cierpieniu

Dziesięć dobrych uczynków w buddyzmie:

1/ chronić życie innych istot
2/ być hojnym na wszystkich poziomach
3/ posiadać właściwą moralność seksualną
4/ mówić prawdę
5/ mówić tylko wtedy, gdy zachodzi tego konieczność
6/ rozprzestrzeniać zgodę
7/ mówić uprzejmie
8/ być zadowolonym z własnego losu
9/ posiadać współczucie dla wszystkich istot
10/ posiadać wiarę w praktykać ciebie

(czy w tym momencie ktoś zwrócił uwagę na kolejność punktów i na treść (i pozycję) punktu zamykającego?)

Drogi - najprościej możemy określić jako:

1/ Mała Droga - wyzwolenie od cierpienia jedynie własnego istnienia
2/ Wielka Droga - dążenie do wyzwoenia wraz ze mną innych istot (wyzwolenie pełniejsze)
3/ Diamentowa Droga - świat tu i teraz jest końcem cierpienia, świętym okręgiem niebiańskich istot

góra  strony...